|
Fordońska Dolina Śmierci
Dolina Śmierci - miejsce masowego mordu i jednocześnie grobu mieszkańców Bydgoszczy i okolic wymordowanych przez członków pomorskiego oddziału
Selbstschutzu oraz grupy funkcjonariuszy gestapo z oddziału Einsatzkommando 16. Egzekucje zostały przeprowadzone na początku II wojny światowej, w
październiku i listopadzie 1939 r. Dolina mieści się na terenie dzisiejszego osiedla Fordon. Po zakończeniu II Wojny Światowej rozpoczęły się prace badawcze,
które potwierdziły istnienie miejsca straceń. W 1946 roku ustawiono kamiennego obelisku ku czci ofiar mordu.
Ofiarami były osoby wymienione w Fahndungsbuch - spisie osób przeznaczonych do stracenia, przygotowanym przed wojną przez centralne ośrodki
kierownicze III Rzeszy. Pozostałe ofiary figurowały na listach przygotowanych dla gestapo już w czasie wojny, z adnotacją natychmiastowego aresztowania.
Należeli do niego wszyscy, którzy w oczach hitlerowców stwarzali jakiekolwiek niebezpieczeństwo ze względu na swoje stanowisko, wykształcenie, pozycję
społeczną czy polityczną (głównie nauczyciele, urzędnicy, inteligenci i księża) oraz Żydzi. Bywały jednak przypadki ofiar, które zginęły w wyniku samosądów
Selbstschutzu, czyli lokalnej policji, składającej się z zamieszkałych na tym terenie przedstawicieli mniejszości niemieckiej.
Przyszłe ofiary zostały aresztowane podczas licznych łapanek i obław mieszkańców Bydgoszczy i okolic. Umieszczano ich później w różnych budynkach i
ogrodzonych miejscach, gdzie dokonywano segregacji. Główne takie zgrupowanie osób uwięzionych po dokonaniu pierwszej segregacji znajdowało się w
koszarach 15 pułku artylerii lekkiej, przy al. 1 Maja (obecnej ul. Gdańskiej). Stąd i z podobnych miejsc internowanych przewożono do Doliny Śmierci. Tam ich
wysadzano, konfiskowano odzież, kosztowności i doprowadzając do fizycznego zmęczenia prowadzono do rowów. Egzekucji dokonywano głównie strzałem
lub uderzeniem tępym narzędziem w tył głowy.
Znane egzekucje odbywały się w terminach:
- 10 października
- 12 października (egzekucja Żydów)
- 21 października
- 25 października
- 1 listopada
- 11 listopada - ostatnia egzekucja.
W toku przeprowadzonych w tej sprawie badań i śledztw ustalono, że za zbrodnie popełnione w Dolinie Śmierci głównymi odpowiedzialnymi są:
- Ludolf von Alvensleben - dowódca pomorskiego oddziału Selbstschutzu
- Jakub Löllgen - dowódca 20-osobowej grupy operacyjnej oddziału Einsatzkommando 16 z Gdańska
Przed sądem w RFN w 1967 r. stanęli jedynie Jakub Löllgen i Horst Eichler (jego zastępca). Akt oskarżenia zarzucał spowodowanie w akcjach eksterminacyjnych
w Bydgoszczy śmierci w sposób podstępny i z niskich pobudek 349 osób w tym 74 nauczycieli, 3 lekarzy i prezydenta miasta Leona Barciszewskiego. Obaj oskarżeni
zostali uniewinnieni przez sąd przysięgłych, który stwierdził, że działali pod przymusem przełożonych.
Ekshumacje zwłok przeprowadzono w dniach od 28 kwietnia do 2 maja 1947 r. z wyłączeniem 1 maja. Ekshumacja odbywało się to przy udziale członków
Okręgowej Komisji Badania Zbrodni Hitlerowskich w Bydgoszczy, sędziów i lekarzy oraz krewnych i innych osób będących w stanie zidentyfikować ofiary. Łączna
liczba ofiar Doliny Śmierci jest nieuzgodniona. Przykładowo podawane są liczby 4942 i 6600 osób.
Zwłoki ekshumowanych uroczyście pochowano na cmentarzu honorowym na Wzgórzu Wolności w Bydgoszczy. W pobliżu Doliny Śmierci 31 sierpnia 1975 r.
postawiono pomnik, na którym są wymienione niektóre zamordowane osoby wyaz z ich zawodem. Jest najwyższym w regionie, widoczny z daleka pomnikiem.
Stylizowane złamane kłosy zboża na wysokich kolumnach przypominają wyciągnięte ku niebu ręce męczenników.
Na nim też widnieje informacja:
Miejsce straceń 1200 obywateli polskich. 12 października, 11 listopada 1939
2 marca 2000 r. zarejestrowano w Sądzie Okręgowym w Bydgoszczy Stowarzyszenia "Społeczny Komitet Budowy Kalwarii Bydgoskiej - Golgoty XX wieku".
Zapoczątkowało to budowę w Dolinie Śmierci Drogi Krzyżowej, która miała być symbolem Drogi na Golgotę XX wieku ludności Bydgoszczy. Przewodnictwo nad
budową Drogi Krzyżowej objął ks. prałat Zygmunt Trybowski.
W 2004 r., w wigilię IV Dnia Papieskiego, dokonano poświęcenia I stacji Drogi Krzyżowej. W 2005 r., w wigilię V Dnia Papieskiego poświęcono kolejną stację
Drogi Krzyżowej.
Od wielu lat w niedzielę palmową odbywa się w Dolinie Śmierci Misterium Męki Pańskiej.
>> Powrót <<
|
| |